De kracht van waarden en overtuigingen: Ontdek hoe ze je gedrag sturen
Johan voelde zich al maanden uitgeput. Als manager was hij altijd bezig om erkenning te krijgen van zijn team en leidinggevenden. Elke presentatie moest perfect zijn, elk rapport foutloos. Hij werkte avonden door en voelde zich schuldig als hij ook maar één ding over het hoofd zag. Tijdens een coachingssessie ontdekte Johan waar zijn drang naar perfectie vandaan kwam: een overtuiging van zijn vader, die vroeger altijd zei: “Als je fouten maakt, zien mensen je als zwak.”
Die uitspraak had zich diep in Johan’s gedrag genesteld, en zonder dat hij het doorhad, stuurde die zijn leven. Pas toen Johan deze overtuiging onder de loep nam en besefte dat hij zichzelf al waardevol mocht vinden, ook zonder perfectie, begon hij meer rust en balans te ervaren.
Waarden, zoals erkenning, vormen de kern van ons gedrag. Maar het zijn de overtuigingen rondom die waarden—vaak ingeprent door anderen—die bepalen hoe we ons gedragen. In dit artikel leer je hoe je jouw overtuigingen kunt ontdekken, uitdagen en transformeren, zodat je bewuster en vrijer kunt leven.
Waarden vormen de kern van wie we zijn en bepalen wat we belangrijk vinden in het leven. Ze sturen ons gedrag, onze keuzes, en de manier waarop we met anderen omgaan. Maar hoe we deze waarden naleven, wordt beïnvloed door een onbewuste set overtuigingen. Vaak zijn deze overtuigingen binair van aard—“of/of”-regels—en bepalen ze hoe we onze waarden bevredigen of vermijden dat deze worden geschonden.
Het bijzondere aan deze overtuigingen is dat ze vaak niet van onszelf zijn. Ze worden onbewust geïnstalleerd door ouders, docenten of andere invloedrijke personen. Hoewel ze ooit nuttig waren, is het belangrijk om te onderzoeken of ze ons nog steeds helpen, of dat ze ons juist belemmeren.
Hoe ontdek je jouw overtuigingen rond waarden?
Om inzicht te krijgen in de overtuigingen die jouw waarden sturen, kun je jezelf de volgende vragen stellen:
1. Wat moet er gebeuren voordat ik deze waarde voel?
Bijvoorbeeld: “Ik voel erkenning wanneer mijn werk wordt geprezen door anderen.”
2. Wat moet ik vermijden om deze waarde niet te verliezen?
Bijvoorbeeld: “Ik wil vermijden dat mijn inspanningen niet worden opgemerkt.”
3. Welke regels volg ik om mijn waarde te beschermen of te versterken?
Bijvoorbeeld: “Ik moet altijd mijn best doen en mag geen fouten maken.”
4. Wat betekent het voor mij als deze waarde niet wordt erkend?
Bijvoorbeeld: “Dan voel ik me onbelangrijk en ongezien.”
5. Hoe weet ik zeker dat ik leef volgens deze waarde?
Bijvoorbeeld: “Wanneer ik complimenten krijg, weet ik dat ik erkenning ontvang.”
Door deze vragen te beantwoorden, krijg je inzicht in de onbewuste overtuigingen die je gedrag sturen. Maar het gaat verder dan alleen begrijpen—het is ook essentieel om deze overtuigingen uit te dagen.
Hoe daag je overtuigingen uit?
Veel van de overtuigingen rond onze waarden zijn niet van onszelf. Ze zijn vaak meegegeven door anderen en kunnen ons in de weg zitten. Stel jezelf deze vragen om je overtuigingen te onderzoeken en aan te passen:
1. Wie heeft mij deze overtuiging meegegeven?
Bijvoorbeeld: “Mijn ouders, die altijd benadrukten dat fouten maken geen optie was.”
2. Wat is de reden dat deze overtuiging toen nuttig leek?
Bijvoorbeeld: “Het motiveerde me om mijn best te doen en goede cijfers te halen.”
3. Hoe helpt of belemmert deze overtuiging mij nu?
Bijvoorbeeld: “Het helpt me om hard te werken, maar het zorgt ook voor stress en uitputting.”
4. Wat zou er gebeuren als ik deze overtuiging loslaat?
Bijvoorbeeld: “Ik zou meer rust ervaren en fouten zien als leermomenten.”
5. Welke nieuwe overtuiging kan mij helpen mijn waarde te bevredigen?
Bijvoorbeeld: “Ik ben waardevol, ook als ik fouten maak.”
Het voorbeeld van de waarde ‘Erkenning’
Stel, jouw waarde is ‘Erkenning’. Je voelt je gewaardeerd wanneer anderen je prestaties erkennen. Maar de overtuiging die jouw waarde stuurt, kan beperkend zijn, zoals:
• “Ik word alleen erkend als ik perfect werk lever.”
Deze overtuiging kan zijn ontstaan doordat je ouders of docenten vroeger hoge verwachtingen hadden. Hoewel het je motiveerde om te presteren, kan het nu leiden tot perfectionisme en uitputting. Door de vragen hierboven te beantwoorden, ontdek je nieuwe, helpende overtuigingen, zoals:
• “Ik ben het waard om erkend te worden, ongeacht of mijn werk perfect is.”
Maar wat schiet je ermee op?
1. Vrijheid van oude patronen: Je doorbreekt beperkende overtuigingen die je gedrag sturen.
2. Betere balans: Je laat perfectionisme los en creëert ruimte voor ontspanning en groei.
3. Zelfbewustzijn: Je krijgt helder inzicht in wat je écht nodig hebt om gelukkig te zijn.
4. Veerkracht: Nieuwe overtuigingen helpen je beter om te gaan met tegenslagen.
5. Autonomie: Je leeft niet langer volgens de regels van anderen, maar vanuit je eigen keuzes.
Waarden en overtuigingen bepalen samen hoe we ons leven vormgeven. Door je overtuigingen te onderzoeken en uit te dagen, krijg je meer grip op je gedrag en creëer je ruimte voor persoonlijke groei. Dit proces helpt je om trouw te blijven aan je waarden, zonder vast te zitten aan overtuigingen die niet meer bij je passen.
In de NLP Master Practitioner gaan we samen aan de slag met dit proces om jezelf echt te leren kennen en een blueprint te maken van wie je bent.
