Denk eens terug aan een moment waarop je onzeker was. Misschien tijdens een presentatie, een sollicitatiegesprek of simpelweg in een gesprek met anderen. Hoe vaak zeg je dan tegen jezelf: “Had ik maar meer zelfvertrouwen.” Maar wat bedoel je daar eigenlijk mee?
Veel mensen zien zelfvertrouwen als een magische eigenschap die anderen blijkbaar van nature hebben. Maar dat is een misverstand. Zelfvertrouwen is niet aangeboren, het is een verzameling van denkpatronen en gedragingen die je kunt trainen – en daar komt NLP om de hoek kijken.
Wat zegt de wetenschap over zelfvertrouwen?
Uit psychologisch onderzoek blijkt dat zelfvertrouwen niet universeel is en sterk afhankelijk is van cultuur en opvoeding. In collectivistische culturen, zoals Japan, wordt zelfvertrouwen minder belangrijk gevonden. Mensen beoordelen zichzelf daar vaak lager dan in individualistische culturen, zoals de Verenigde Staten, waar zelfvertrouwen juist als een belangrijke waarde wordt gezien. Dit laat zien dat zelfvertrouwen niet zozeer een objectieve eigenschap is, maar een sociaal geconstrueerd begrip.
Verder wordt zelfvertrouwen in de psychologie vaak onderverdeeld in twee pijlers: vaardigheid en waardigheid. Vaardigheid verwijst naar hoe goed je iets kunt, terwijl waardigheid draait om hoe positief je over jezelf denkt. Een gezond zelfvertrouwen ontstaat wanneer deze twee in balans zijn. Mensen met hoge vaardigheden maar weinig zelfwaardering kunnen zich nog steeds onzeker voelen, terwijl mensen met weinig vaardigheden maar veel zelfwaardering overmoedig kunnen zijn.
Ook blijkt uit onderzoek dat sociale interacties een belangrijke rol spelen. Mensen die vaker over hun levensdoelen praten met anderen, ontwikkelen meer zelfvertrouwen. Vooral extraverte personen halen hun zelfvertrouwen uit hoe ze door anderen worden gezien. Maar zelfs introverte mensen kunnen zelfvertrouwen vergroten door hun interne dialoog te veranderen. Dit sluit naadloos aan bij wat NLP leert: zelfvertrouwen komt voort uit hoe je met jezelf communiceert.
Deze wetenschappelijke inzichten maken één ding duidelijk: zelfvertrouwen is subjectief en beïnvloedbaar. En dat is goed nieuws, want het betekent dat je het kunt trainen.
Wat is zelfvertrouwen écht?
Tijdens NLP-trainingen hoor ik vaak mensen zeggen: "Ik wil meer zelfvertrouwen." Maar als ik doorvraag, krijg ik uiteenlopende antwoorden op wat ze daar precies mee bedoelen.
Eén cursist vertelde dat ze zich minder wilde aantrekken van de mening van anderen. Een andere deelnemer wilde zich niet meer laten tegenhouden door faalangst. Dat is precies waar het misgaat: zelfvertrouwen is geen vastomlijnd concept. Het betekent voor iedereen iets anders.
Sommige mensen willen het gevoel hebben van meer zelfvertrouwen en anderen herkennen het meer in hun spraak, ze willen bijvoorbeeld spreken met meer zelfvertrouwen en zo klinken. Dit zijn uiteraard slechts een paar voorbeelden; er is meer mogelijk.
Daarom deze twee vragen aan jou:
Hoe weet je dat je niet genoeg zelfvertrouwen hebt?
Hoe weet je dat je wel genoeg zelfvertrouwen ervaart?
Blijkbaar heb je een interne manier om dat te meten. Dat betekent dat je jouw perceptie van zelfvertrouwen kunt beïnvloeden.
Het misverstand van zelfvertrouwen
Veel mensen denken dat zelfvertrouwen betekent dat je altijd zeker bent van je zaak. Maar dat is een illusie.
Een cliënt van mij, een succesvolle ondernemer, dacht jarenlang dat hij meer zelfvertrouwen nodig had om risico's te nemen. Maar toen hij zijn denkpatronen onderzocht, ontdekte hij dat het vooral zijn behoefte aan perfectie was die hem tegenhield. Hij dacht dat fouten maken gelijkstond aan falen.
Toen hij leerde dat zelfvertrouwen juist betekent dat je fouten durft te maken én daarvan leert, veranderde alles.
Denk aan zelfvertrouwen als een spier. Hoe vaker je het gebruikt, hoe sterker het wordt. Maar spieren groeien alleen als je ze uitdaagt – en dat betekent ook rust nemen en fouten durven maken.
Wat zegt NLP over zelfvertrouwen?
In NLP draait zelfvertrouwen om je interne processen: je gedachten, overtuigingen en emoties. Het goede nieuws? Die kun je sturen.
Hier zijn drie krachtige NLP-technieken die je kunt gebruiken om zelfvertrouwen op te bouwen:
1. Submodaliteiten
Je brein slaat ervaringen op als beelden, geluiden en gevoelens. Denk eens aan een negatieve herinnering. Hoe ziet dat beeld eruit? Is het groot, donker, dichtbij?
In NLP leer je dat je deze submodaliteiten kunt manipuleren. Maak dat beeld kleiner of minder scherp, en je merkt dat het minder krachtig wordt.
Tip: Zet de stem van je innerlijke criticus zachter in je hoofd. Wat gebeurt er dan?
2. Ankeren
Creëer positieve gevoelens on demand door een emotie te koppelen aan een specifieke beweging. Dit heet anchoring. Denk aan een moment waarop je zelfvertrouwen ervaarde. Maak dat gevoel zo intens mogelijk en knijp tegelijkertijd in je duim en wijsvinger. Herhaal dit, zodat je dat gevoel kunt oproepen wanneer je het nodig hebt.
3. Perceptuele Posities
In NLP leer je om situaties vanuit verschillende perspectieven te bekijken. Dit noemen we perceptuele posities. Bekijk een moeilijke situatie eens door de ogen van een ander. Wat valt je dan op? Welke nieuwe inzichten krijg je? Kijk ook eens af bij anderen. Je zult ongetwijfeld mensen kennen die veel/meer zelfvertrouwen hebben. Dit kunnen mensen zijn in je naaste kring, maar ook mensen van tv of op grotere afstand. Vraag jezelf eens af, wat doen zij specifiek waaruit zelfvertrouwen blijkt? Ga ervanuit dat jij dit ook kunt leren!
Zo bouw je zelfvertrouwen op met NLP (Stappenplan)
Hier is een praktisch stappenplan om zelfvertrouwen te versterken:
Herken je interne dialoog
- Schrijf op wat je tegen jezelf zegt als je onzeker bent.
- Vraag jezelf af: Zou ik dit ook tegen een vriend zeggen? Wat zou je liever hiervoor in plaats willen denken?
Gebruik submodaliteiten om negatieve gedachten te neutraliseren
- Stel je voor dat je een vervelende gedachte kleiner maakt en ongeloofwaardig laat klinken. Hoe voelt dat?
Anker positieve ervaringen
- Denk aan een moment waarop je meer zelfvertrouwen ervaarde. Knijp in je duim en wijsvinger terwijl je dat gevoel oproept. Herhaal dit bij meerdere herinneringen van zelfvertrouwen om dit gevoel te versterken.
Zet perceptuele posities in
- Bekijk een situatie waarin je je onzeker voelt vanuit drie posities:
- Jijzelf
- De ander
- Een neutrale waarnemer
Vraag jezelf af: Wat valt me op dat ik eerder niet zag? Stel dat je meer zelfvertrouwen zou ervaren, hoe zou dat er vanuit elke positie uitzien?
Zelfvertrouwen is subjectief – en dat is goed nieuws
Wat blijkt uit zowel de wetenschap als NLP? Zelfvertrouwen is geen vast gegeven. Het is afhankelijk van je cultuur, opvoeding en hoe je met jezelf communiceert.
Het goede nieuws is dat je het kunt beïnvloeden. Zelfvertrouwen is geen magische eigenschap die je hebt of niet hebt – het is een vaardigheid die je kunt ontwikkelen.
Wil je meer leren over hoe je zelfvertrouwen kunt trainen? Doe mee met onze trainingen en workshops!
