Waarom Nepnieuws en Zondeboktheorieën Zo Aantrekkelijk Zijn

We leven in een tijd waarin we heel makkelijk aan allerlei informatie kunnen komen. Maar door al die informatie zien we soms door de bomen het bos niet meer. We krijgen zo veel nieuws en informatie binnen, van allerlei verschillende kanten. Het is dan best moeilijk om te zien wat echt is en wat niet. Hoe kan het dan dat we soms dingen geloven die niet waar zijn? En hoe kunnen we ervoor zorgen dat we dit minder snel doen? Daar gaan we het in deze blogpost over hebben.

Een van de redenen dat we soms nepnieuws geloven, is omdat het makkelijkere antwoorden geeft op moeilijke vragen. Dit noemen we de zondeboktheorie. Het betekent dat we de schuld van iets wat mis gaat, makkelijk bij iemand anders neerleggen.

Nepnieuws maakt hier vaak gebruik van. Het geeft makkelijke antwoorden op moeilijke problemen door te zeggen dat het de schuld is van een bepaalde groep of persoon. Hierdoor lijkt de wereld een stuk simpeler, omdat we weten wie de 'slechterik' is. Maar dit zorgt er ook voor dat we niet verder kijken dan onze neus lang is. We zien dan alleen nog maar wat we willen zien, en dat zorgt ervoor dat we makkelijk voor de gek gehouden kunnen worden.

Om dit te voorkomen moeten we beter leren nadenken over de dingen die we horen en zien. We moeten inzien dat we soms dingen geloven omdat ze makkelijk zijn, niet omdat ze waar zijn. En we moeten begrijpen dat de wereld soms ingewikkeld is, en dat dat oké is.

In de rest van deze blogpost gaan we hier verder op in. We gaan kijken waarom we soms nepnieuws geloven, en hoe we kunnen zorgen dat we dit minder snel doen. We willen je leren hoe je beter om kan gaan met alle informatie die op je afkomt. 

Waarom Geloven We Nepnieuws?

Het geloven van nepnieuws is een complex fenomeen, dat zowel psychologische als sociologische oorzaken heeft. Laten we enkele van deze factoren eens nader bekijken.

Bevestigingsbias: De Vriend en Vijand van Overtuigingen

Bevestigingsbias is een krachtige psychologische tendens die de manier beïnvloedt waarop we informatie verwerken en beslissingen nemen. Het is de neiging om bewijs te zoeken, te interpreteren, te bevoordelen en te onthouden op een manier die onze voorafgaande overtuigingen of hypothesen bevestigt. Terwijl het op sommige manieren helpt om de cognitieve last van informatieanalyse te verminderen, kan het ook ons oordeel kleuren en ons vatbaar maken voor misleidende informatie.

Stel je voor dat je stevig gelooft in een specifieke politieke overtuiging. Wanneer je door je sociale media scrollt, ben je onbewust aangetrokken tot artikelen, posts en opmerkingen die overeenkomen met je bestaande politieke overtuigingen. Intussen negeer je, of besteed je minder aandacht aan, berichten die tegenstrijdige standpunten bevatten. Dit is bevestigingsbias in actie.

Deze neiging tot bevestigingsbias kan in het bijzonder problematisch zijn in het licht van nepnieuws. Nepnieuws-verhalen zijn vaak ontworpen om in te spelen op bestaande overtuigingen en vooroordelen. Ze zijn ontworpen om te choqueren, om emoties op te wekken en vaak om verdeeldheid te zaaien. Als zodanig zijn ze zeer aantrekkelijk voor mensen die al bepaalde sterke overtuigingen hebben. Door in te spelen op bevestigingsbias, worden deze verhalen vaak blindelings geaccepteerd en gedeeld, waardoor de desinformatie zich verder verspreidt.

Maar begrip van onze neiging tot bevestigingsbias is de eerste stap in het leren omgaan met deze uitdaging. Door ons bewust te zijn van deze bias, kunnen we actief stappen ondernemen om het te overwinnen, zoals het bewust zoeken naar en overwegen van tegengestelde standpunten en het dubbel controleren van informatie voordat we deze delen. Dit is vooral cruciaal in het huidige digitale tijdperk, waar nepnieuws snel kan verspreiden en aanzienlijke gevolgen kan hebben.

Emotionele Aantrekkingskracht

Nepnieuws is vaak ontworpen om krachtige emoties op te roepen, zoals angst, woede of jaloezie. Deze sterke emotionele reacties kunnen ons vermogen om kritisch na te denken over de inhoud van het bericht verminderen.

Gebrek aan Kritisch Denken

In de snel bewegende digitale wereld waarin we leven, nemen velen van ons de tijd niet om informatie kritisch te beoordelen. We nemen vaak aan dat als iets online staat, het wel waar moet zijn. Dit gebrek aan kritisch denken kan ons vatbaar maken voor misleidende informatie.

Complexiteit van de Waarheid

De wereld om ons heen is complex, en de waarheid is vaak ingewikkeld en genuanceerd. Nepnieuws, daarentegen, biedt vaak eenvoudige, aantrekkelijke verklaringen voor complexe kwesties, waardoor het voor velen van ons verleidelijk is.

Herhaling en Viraliteit

Het idee dat iets geloofwaardiger wordt naarmate het vaker wordt herhaald, is een krachtig instrument in de verspreiding van nepnieuws. Dankzij de virale aard van sociale media kunnen nepnieuwsverhalen zich snel en wijd verspreiden.

Wantrouwen in Experts

Een groeiend wantrouwen in experts en officiële instellingen, vaak aangewakkerd door populistische retoriek, kan mensen vatbaarder maken voor alternatieve (en vaak onbetrouwbare) bronnen van informatie.

Filterbubbels en de Verdraaiing van Realiteit

Filterbubbels zijn een opmerkelijk fenomeen in onze hedendaagse digitale wereld. Door algoritmen, die bepalen wat we zien op sociale media, worden we vaak omringd door meningen en informatie die sterk overeenkomen met onze eigen overtuigingen en interesses. Deze algoritmen 'leren' van onze interacties en leveren inhoud die past bij ons gedragsprofiel, wat resulteert in een 'filterbubbel' die ons wereldbeeld versterkt en bevestigt.

In de context van nepnieuws kunnen deze filterbubbels bijzonder gevaarlijk zijn. Ze versterken de bevestigingsbias, doordat we worden blootgesteld aan informatie die onze bestaande overtuigingen bevestigt en tegelijkertijd tegengestelde standpunten uitsluit. Dit creëert een omgeving waarin nepnieuws gemakkelijk kan gedijen en verspreiden, en waarin ons vermogen om de feitelijke nauwkeurigheid van informatie kritisch te beoordelen, wordt belemmerd.

Hier komt het NLP-principe "de kaart is niet het gebied" in beeld. Dit principe benadrukt dat onze persoonlijke perceptie van de wereld - onze 'kaart' - niet de objectieve realiteit - het 'gebied' - is. Onze kaart van de wereld is in essentie een subjectieve interpretatie, gekleurd door onze ervaringen, vooroordelen en overtuigingen.

Filterbubbels kunnen onze 'kaarten' verder verdraaien door het gebrek aan blootstelling aan diverse standpunten en informatie. Ze kunnen ons vals vertrouwen geven in de nauwkeurigheid van onze kaarten en ons blind maken voor de complexiteit en diversiteit van het 'gebied' - de werkelijke wereld.

Nepnieuws maakt vaak misbruik van deze kloof tussen onze persoonlijke kaarten en het werkelijke gebied. Het speelt in op onze vooroordelen en verdraait de werkelijkheid op een manier die aantrekkelijk en geloofwaardig lijkt vanuit het perspectief van onze filterbubbels.

De bovenstaande is er zo één. Deze foto was flink aanleiding om de main stream media er weer flink van langs te geven. Ze zouden zijn “gekocht” door de “elite” die de klimaatplannen er door will rammen.

Hoe kan het zijn dat in deze tv uitzending in Frankrijk geclaimd werd dat het 42 graden was terwijl de thermometer van de apotheek maar 32 graden aangaf “BETRAPT”. De MSM is corrupt…

En Corse…in Corsica. Ja je gelooft het niet…De thermometer staat in Parijs en in Corsica was het 42 graden. Het blijkt een ordinaire vertaalfout te zijn die zowel paste bij de bevestigingsbias als in de filterbubbel want ik keek een paar keer naar soortgelijke berichten en voordat ik het wist was ik de bubbel ingetrokken.

Het is daarom van vitaal belang om bewust te zijn van onze eigen filterbubbels en actief stappen te nemen om ze te doorbreken. Door ons bloot te stellen aan diverse standpunten, onze bronnen van informatie te diversifiëren en kritisch na te denken over de informatie die we consumeren, kunnen we werken aan een meer accurate en volledige 'kaart' van de wereld. Zo wapenen we onszelf beter tegen de invloed van nepnieuws.

Hoe Wapenen We Onszelf Tegen Nepnieuws?

Gelukkig zijn er manieren om ons te beschermen tegen nepnieuws.

Mediawijsheid

Mediawijsheid betekent het ontwikkelen van een diepgaand begrip van hoe media werken en hoe ze ons kunnen beïnvloeden. Het gaat om het leren herkennen van betrouwbare bronnen, het controleren van feiten en het begrijpen van de mechanismen achter de creatie en verspreiding van nepnieuws.

Kritisch Denken

Kritisch denken is een cruciale vaardigheid in onze strijd tegen nepnieuws. Het betekent dat we informatie niet klakkeloos accepteren, maar deze kritisch onderzoeken. Hier zijn drie tips om je kritisch denken te bevorderen:

• Stel Vragen: Wie heeft deze informatie gepubliceerd? Wat is hun motief? Wordt de informatie door andere bronnen bevestigd?
• Zoek Diversiteit: Probeer informatie uit een breed scala aan bronnen te verzamelen, niet alleen uit bronnen die je bestaande overtuigingen bevestigen.
• Reflecteer op Je Eigen Bias: Wees je bewust van je eigen vooroordelen en hoe deze je perceptie kunnen beïnvloeden. Onthoud dat jouw 'kaart' niet het 'gebied' is.

NLP: Een Handige Hulp bij Kritisch Denken

Neurolinguïstisch programmeren, of kortweg NLP, kan ons helpen beter en kritischer na te denken. NLP gaat over hoe we door onze gedachten en woorden naar de wereld kijken en hoe dit ons gedrag beïnvloedt. Het kan ons helpen om nepnieuws beter te begrijpen en te leren hoe we het kunnen herkennen en tegengaan.

NLP leert ons dat iedereen op zijn eigen manier naar de wereld kijkt. Dit noemen we onze 'kaart' van de wereld. Deze kaart is gebaseerd op wat we hebben meegemaakt en hoe we dingen zien. Maar deze kaart is niet hetzelfde als de echte wereld - het is alleen hoe wij de wereld zien. Het is belangrijk om dit te begrijpen. Dit helpt ons om in te zien dat we soms dingen geloven omdat ze passen bij wat we al denken. Dit heet bevestigingsbias.

Er zijn ook handige technieken in NLP die ons kunnen helpen om beter naar informatie te kijken. Een voorbeeld hiervan is het stellen van zogenaamde meta-modelvragen. Dit zijn vragen die ons helpen om duidelijker te krijgen wat iets betekent. Hierdoor kunnen we beter nadenken over of een nieuwsbericht wel klopt.

NLP moedigt ons ook aan om open te staan voor nieuwe dingen. Dit helpt ons om verder te kijken dan onze eigen 'filterbubbel' en om ook andere meningen en ideeën te overwegen.

Kortom, NLP kan ons helpen om beter na te denken en te begrijpen hoe we naar de wereld kijken. Het geeft ons handvatten om de grote hoeveelheid informatie die op ons afkomt, beter te kunnen begrijpen en ermee om te gaan. Het helpt ons om de echte wereld te zien en niet te vervallen in het geloven van nepnieuws.

Nepnieuws tegengaan is niet makkelijk. Het vraagt om tijd, moeite en de bereidheid om kritisch naar onze eigen ideeën te kijken. Maar door beter te begrijpen hoe media werken en kritisch te leren denken, kunnen we een samenleving worden die beter bestand is tegen nepnieuws. Laten we samen deze uitdaging aangaan!